The Euromedia Ownership Monitor (EurOMo-27) to ogólnodostępna baza danych, która zawiera szczegółowe informacje na temat własności i kontroli mediów w Europie – jej uruchomienie jest przełomowe w zakresie promowania przejrzystości mediów i ochrony wartości demokratycznych. Polską część projektu opracowuje zespół badawczy z WDIB UW, którego pracami kieruje prof. Michał Głowacki.
Pierwszy etap prac obejmował stworzenie próby badawczej mediów informacyjnych w każdym państwie członkowskim UE w zakresie struktury rynku medialnego i kontroli (ekonomicznej, politycznej) oraz relacji właścicielskich w kontekście prawa medialnego. Ocena poziomu różnorodności i przejrzystości rynku medialnego w Unii Europejskiej bazuje na szczegółowych raportach i graficznych wizualizacjach sieci połączeń własnościowych. Dodatkowo, w przypadku każdego z krajów wskazuje na poziom ryzyka dla pluralizmu mediów i ich przejrzystości.
Publiczna baza EurOMo, dostępna za pośrednictwem strony internetowej projektu (https://media-ownership.eu), stanowi źródło informacji i analiz dla decydentów politycznych, badaczy mediów i dziennikarzy. Wyniki badań EurOMo są dostępne także jako materiały edukacyjne przeznaczone dla uczniów szkół średnich (w tej chwili – w 11 językach UE). Materiały skierowane do przedstawicieli Pokolenia Z mają pomóc w rozwijaniu edukacji medialnej i krytycznego myślenia o mediach.
Kluczowe ustalenia
W pilotażowej fazie projektu EurOMo (2021–2022) brało udział 15 krajów. Austria, Szwecja, Dania i Niemcy zostały zidentyfikowane jako kraje o najkorzystniejszych warunkach dla przejrzystości mediów. Z drugiej strony, Węgry i Czechy zostały sklasyfikowane jako kraje, w których osiągnięcie przejrzystości własności mediów pozostaje największym wyzwaniem. Badania EurOMo dowodzą, że największe zagrożenia dla przejrzystości mediów wynikają z menedżerskiego wymiaru własności i kontroli. Do praktyk zagrażających różnorodności mediów zalicza się: wpływy polityczne i biznesowe, przykłady naruszenia niezależności redakcyjnej (kodeksy etyki dziennikarskiej, praktyki SLAPP – strategiczne pozwy przeciwko partycypacji publicznej) oraz wyzwania związane z regulacją własności i konkurencji na rynku medialnym.
Metodologia EurOMo zwraca uwagę na ryzyko związane z dystrybucją i dostępem do informacji o własności i kontroli mediów. Wpływ algorytmów na rozpowszechnianie informacji i wynikająca z tego potencjalna stronniczość i polaryzacja mediów są traktowane jako wyzwanie, które wymaga dokładnej analizy w krajach członkowskich.
O EurOMo
EurOMo-27 jest wynikiem kompleksowej inicjatywy badawczej przeprowadzonej przez zespoły naukowe w 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Planu Działania na rzecz Demokracji z 2020 r. Inicjatywa wpisuje się w działania w zakresie Europejskiego Aktu Wolności Mediów z 2022 r. Projekt jest współfinansowany przez Komisję Europejską. Pracami zespołów badawczych w 27 krajach Unii Europejskiej kierują badacze z Wydziału Studiów nad Komunikacją Uniwersytetu w Salzburgu w Austrii. Za polską część projektu odpowiada zespół badaczek i badaczy z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego, którego pracami kieruje dr hab. prof. UW Michał Głowacki: dr hab. Katarzyna Gajlewicz-Korab, prof. dr hab. Alicja Jaskiernia, dr hab. Maria Łoszewska-Ołowska, mgr Dagmara Sidyk-Furman oraz mgr Bartłomiej Wojnowski.
Oficjalna inauguracja bazy EurOMo-27 odbyła się 7 lipca 2023 r. podczas konferencji sieci the European Media and Platform Policy (EuromediApp) pt. "Societal Implications of Media Platformisation" w siedzibie Fundacji Uniwersyteckiej (University Foundation) w Brukseli.
